De acht trigrammen
De kern van de I Tjing wordt gevormd door de vierenzestig hexagrammen. Deze zijn meer dan stapeltjes van zes lijnen, elk hexagram is een wereld op zich met elementen die die wereld vormgeven. Zo kunnen we een hexagram opsplitsen in twee stukjes van elk drie lijnen, de zogenaamde trigrammen, en elk trigram heeft zijn eigen specifieke betekenis. Volgens de legende zou de mythische vorst Fu Xi de trigrammen hebben gecreëerd en van betekenis hebben voorzien.
De 8 trigrammen en hun betekenis
Hemel
Dit trigram is het trigram ‘De Hemel’. Het is de vader van de andere trigrammen. Het bestaat uit drie hele yanglijnen. Dit trigram staat voor de creatieve, scheppende kracht in het universum. Het staat voor beweging, het lichte, heldere, de zon, actie. Feitelijk kan alles wat ontstaat en groeit geschaard worden onder dit trigram. Ook het geestelijke, het spirituele, valt hier onder.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Vader
Dier: Draak, Paard
Natuurverschijnsel: Hemel
Element: Metaal
Seizoen: Late herfst
Kleur: Rood
Lichaamsdeel: Hoofd
Belangrijkste betekenis: Kracht
Afgeleide betekenis: Gever
Aarde
Dit is het trigram ‘De Aarde’. Het is de moeder van de andere trigrammen, en bestaat uit drie yinlijnen. Staat het trigram De Hemel voor het scheppende, dit trigram geeft de ruimte om te scheppen, want zonder die ruimte kan er niets ontstaan. Het is het materiaal waaruit gecreëerd wordt. Het is het tastbare, het donkere, het zware, de maan, niet-actie. Alles wat niets doet maar laat doen, kan geschaard worden onder dit trigram.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Moeder
Dier: Merrie, Os
Natuurverschijnsel: Aarde
Element: Aarde
Seizoen(en): Late herfst, vroege zomer
Kleur: Zwart
Lichaamsdeel: Onderbuik
Belangrijkste betekenis: Buigzaamheid, snelheid
Afgeleide betekenis: Ontvanger
Donder
Het trigram ‘De Donder’ heeft een staartje van z’n vader, De Hemel. Ook de Donder staat voor actie, maar dan voor de heftige actie, de actie die hard en eenmalig is. Staat De Hemel voor een continue stroom van creativiteit, bij De Donder is die creativiteit eenmalig maar wel op volle kracht aanwezig. Daarmee staat De Donder dan ook voor de inspiratie, de plotselinge aanzet die niet genegeerd kan worden. Het is het scheppen van de grote lijnen, het ruwe beeld.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Oudste zoon
Dier: Galopperend paard, vliegende draak
Natuurverschijnsel: Donder
Element: Hout
Seizoen: Lente
Kleur: Geel
Lichaamsdeel: Voet
Belangrijkste betekenis: Beweging, snelheid
Afgeleide betekenis: Opwekking, stimulans
Wind
‘De Wind’ is het tegenovergestelde van De Donder. Staat De Donder voor heftige, eenmalige actie, De Wind staat voor kleine, rustige, maar continue stapjes. Daarmee is dit trigram het beeld van doorzettingskracht, en het geduld wat daarmee gepaard gaat. Ook staat het voor uitwisseling, communicatie, en aandacht voor details.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Oudste dochter
Dier: Hen
Natuurverschijnsel: Wind
Element: Hout
Seizoen: Late lente, vroege zomer
Kleur: Wit
Lichaamsdeel: Dijbeen
Belangrijkste betekenis: Voortdurende arbeid, groeikracht
Afgeleide betekenis: Doordringen
Water
Dit trigram is de uitbeelding van Het Stromende Water. Het is een yanglijn die is ingesloten tussen twee yinlijnen. Hieruit ontstaat het beeld van kracht die niet doelgericht is maar zich laat leiden, net als een rivier zich laat leiden door zijn oevers. Het is een destructieve kracht, en daarom staat Het Water voor gevaar, risico’s en bedreigingen. Uit de niet-doelgerichte energie die dit trigram uitbeeldt, kunnen psychische depressies ontstaan. Het trigram geeft echter ook aan hoe deze overwonnen kunnen worden: door als water mee te stromen en je niet te verzetten.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Tweede zoon
Dier: Varken
Natuurverschijnsel: Maan
Element: Water
Seizoen: Winter
Kleur: Rood
Lichaamsdeel: Oor
Belangrijkste betekenis: Gevaar
Afgeleide betekenis: Stromende beweging
Vuur
Tegenover Het Water vinden we Het Vuur. Zoals water altijd de diepte zoekt, zo zoekt Het Vuur de hoogte: het laait op, maar is toch gebonden aan zijn bron en kan daar niet van losraken zonder zelf uit te doven. Daarom staat Vuur voor afhankelijkheid, gehechtheid, maar ook voor inzicht, kennis en het zien van de waarheid. Vuur verteert dat waaraan het gehecht is, en kan daarom nooit lang gehecht blijven, het zal dan op zoek moeten naar een nieuwe bron. Het Chinese schriftteken voor dit trigram betekent tegenwoordig ‘afscheiden van’, ‘separeren’. In de I Tjing betekent het het tegenovergestelde. Hierdoor wordt Het Vuur een zeer boeddhistisch trigram, waarbij gehecht-zijn en onthechting belangrijk zijn: waar afhankelijkheid is zal onvermijdelijk onafhankelijkheid moeten volgen.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Tweede dochter
Dier: Fazant, schildpad, krab, slak
Natuurverschijnsel: Bliksem
Element: Vuur
Seizoen: Zomer
Kleur: (n.v.t.)
Lichaamsdeel: Oog
Belangrijkste betekenis: Wapen, droogte, helderheid
Afgeleide betekenis: Afbranden
Berg
Het trigram ‘De Berg’ is een introvert trigram. Het is gesloten naar buiten toe (de bovenste lijn), maar heeft een rijke innerlijke wereld. De Berg staat voor rust, meditatie, naar binnen keren, processen tegenhouden en stoppen. De Berg stelt grenzen, maakt dingen concreet en tastbaar. Dit trigram is conservatief, behoudend (ook letterlijk), en sluit af wat tot een einde is gebracht. Het kan ook stagnatie betekenen, een hindernis om vooruit te komen.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Jongste zoon
Dier: Hond, rat, vogel met grote snavel
Natuurverschijnsel: Berg
Element: Hout
Seizoen: Vroege lente
Kleur: (n.v.t.)
Lichaamsdeel: Hand en vingers
Belangrijkste betekenis: Passen, poorten, vruchten, zaden
Afgeleide betekenis: rust
Meer
Het trigram ‘Het Meer’ is extravert: het uit zich makkelijk, is vrolijk en laat zien wat het in zich heeft. Het Meer staat dan ook voor plezier, al het positieve in het leven, het zorgeloze en naïviteit. Het Meer kent echter geen stroming, en kan daarom snel vertroebelen. Vernieuwing zal van buitenaf moeten komen, en het Meer moet dit zelf stimuleren. Gebeurt dit niet, dan neigt het naar depressiviteit, en deze depressies zijn moeilijker op te lossen dan de depressies die bij Het Stromende Water horen.
Geassocieerde eigenschappen:
Familielid: Jongste dochter (Concubine)
Dier: Schaap
Natuurverschijnsel: Meer
Element: Water en metaal
Seizoen: Herfst
Kleur: (n.v.t)
Lichaamsdeel: Mond en tong
Belangrijkste betekenis: Spiegelbeelden
Afgeleide betekenis: Vrolijkheid, vreugde
Bronnen:
Harmen Mesker, van zijn site: www.i-tjingcentrum.nl
Colin A. Ronan, Joseph Needham Wissenschaft und Zivilisation in China, Band 1, 1984.
Bewerking (samenvatting) door Ronan van het beroemde werk van Needham. Oorspronkelijke titel: The shorter Science and Civilisation of China, Volume I. (Cambridge University press,1978).