De eindeloze cyclus
Als we naar de natuur kijken zien we een cyclisch proces. In de lente ontkiemen zaden. Zij groeien in de zomer verder uit. In de nazomer kan geoogst worden. De herfst is een periode van verval: bladeren vallen van de bomen en beginnen te verteren en zullen het voedsel vormen voor de planten in het nieuwe jaar. De winter is de periode waarin alles tot rust komt. Daarna is er weer een sterke kracht aanwezig om in de lente de cyclus van groei en bloei te starten.
Niet alleen de planten, maar alles in het universum is onderworpen aan een cyclisch proces van elkaar opeenvolgende fasen. Ook wij als mensen zijn onderworpen aan het jaarritme (van de seizoenen). Kijken we naar een totaal mensenleven, dan zien we dat er eveneens sprake is van een proces met dezelfde kenmerken: geboorte (lente), enz..
We zien het proces van opeenvolgende fasen en volgens vaste patronen terugkeren: in jaarritmes, levensritmes en ritmen van eeuwen en van fracties van een seconde.
Zien we de ritmen van de opeenvolgende fasen, dan kunnen we deze gebruiken om het leven, de wereld, ziekte en gezondheid te interpreteren. Zowel de Griekse oudheid, als de Chinezen kennen een model van elementen.
De vijf elementen (Wu Xing)
De Chinezen kennen de 5 elementen Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water: vijf opeenvolgende fasen, waarin we Hout kunnen koppelen aan de lente (het moment van ontspruiten van de takken), tot en met Water (de winter). De Vijf Elementen staan in een dynamische (cyclische) relatie met elkaar, zowel in positieve als in negatieve zin.
positieve cyclus
Bij de positieve cyclus (creatie) stelt men zich voor hoe het ene Element uit het andere wordt gevormd:
Het Water voedt het Hout Het Hout voedt het Vuur Het Vuur produceert Aarde (as) De Aarde brengt Metaal voort Metaal vangt het Water op.
negatieve cyclus (beheersing)
De negatieve cyclus (beheersing) is een voorstelling van de onderworpenheid van het ene ten opzichte van het andere element:
Het Water blust het Vuur Het Vuur doet Metaal smelten Metaal snijdt door Hout Hout drukt de Aarde opzij De Aarde neemt het Water op.
Behalve de twee hierboven weergegeven kent de elementenleer meer cycli.
Verbanden en associaties
Vaak is een verdere uitwerking van de bovengenoemde basisconcepten gebouwd op symboliek en een vermeende samenhang of associatie (toekenning) van de symbolen: De krachten Yin en Yang worden bijvoorbeeld in verband gebracht met respectievelijk de zon en de maan (zie verder hieronder). De Vijf elementen worden gekoppeld aan allerlei eigenschappen (bijvoorbeeld kleuren), maar ook materiele zaken, zoals lichaamsdelen en organen. De vormen en uitwerkingen van dergelijke correlaties zijn legio en vormen een complex van symbolen.
Hier volgen enkele voorbeelden van associaties (correlaties) van de Vijf Elementen met de meest uiteenlopende zaken en kwaliteiten:
Hout | Vuur | Aarde | Metaal | Water | |
Mu | Huo | Tu | Jin | Shui | |
Orgaan | lever | hart | milt | longen | nieren |
Orgaan | galblaas | dunne darm | maag | dikke darm | blaas |
Zintuigen | ogen | tong | mond | neus | oren |
Fysiek | pezen | bloedvaten | spieren | huid/haar | botten |
Tijd | babytijd | jeugd | volwassen | bejaard | dood |
Seizoen | lente | zomer | nazomer | herfst | winter |
Weer | wind | hitte | damp | droogte | koude |
Gemoed | ontluiken | groeien | transformeren | oogsten | opslaan |
Kleur | turkoois | rood | geel | wit | zwart |
Smaak | zuur | bitter | zoet | scherp | zout |
Windrichting | oost | zuid | midden | west | noord |
Muziek | E klank | G klank | C klank | D klank | A klank |
Expressie | Schreeuwen | Lachen | Zingen | Huilen | Kreunen |
Yangemotie | woede | plezier | overspannen | verdriet | angst |
Yin emotie | Vriendelijkheid | Liefde | Eerlijkheid | Moed | Tederheid |